Αγχώδεις Διαταραχές στα παιδιά

Της Βέρας Δημακάκου - Ψυχολόγου - Ειδικής Παιδαγωγού με εξειδίκευση σε προβλήματα συμπεριφοράς παιδιών και εφήβων.

Το άγχος είναι κάτι που συναντάται πολύ συχνά στην παιδική ηλικία. Ενώ το άγχος, ως ένα βαθμό, θεωρείται φυσιολογικό και μάλιστα σε ορισμένες καταστάσεις χρήσιμο για την προσαρμογή, στις αγχώδεις διαταραχές, υπάρχει υπερβολική ανησυχία ή φόβος σε σχέση με την κατάσταση που προκαλεί δυσφορία και λειτουργική έκπτωση.

Τις περισσότερες φορές λοιπόν είναι λειτουργικό και κινητοποιεί το παιδί προς την επίτευξη κάποιων στόχων. Σε κάποια παιδιά όμως οι στρεσογόνοι παράγοντες στην καθημερινή τους ζωή μπορεί να είναι τέτοια που το άγχος καταλήγει σε διαταραχή.

Ο τρόπος με τον οποίο εμφανίζεται σε κάθε παιδί είναι διαφορετικός και πολλές φορές δεν είναι εύκολα αναγνωρίσιμος.

Η προσπάθεια εντοπισμού και εκτίμησης του άγχους θα μπορούσε να εστιάσει στο γεγονός ότι τα παιδιά με άγχος και γενικότερα με συναισθηματικές δυσκολίες εσωτερικεύουν τα προβλήματα τους με αποτέλεσμα να παρουσιάζουν έντονη ανησυχία, απόσυρση, απομόνωση ,φοβίες και σωματικά συμπτώματα.

Πιο συγκεκριμένα, τα πιο εμφανή συμπτώματα του άγχους είναι:

φόβος, νευρικότητα-ευερεθιστότητα, δυσκολία στη συγκέντρωση, απροσεξία,

ανησυχία, εξάρτηση, έντονη συστολή , διστακτικότητα, αποφυγή,

ταχυπαλμία, δύσπνοια, εφίδρωση, μυαλγία αυχένα, ευερέθιστο έντερο, κεφαλαλγία, ζάλη.

Μια εμπεριστατωμένη εκτίμηση του άγχους πρέπει να αξιολογεί:

α) αν το άγχος εξαρτάται από συγκεκριμένο ερέθισμα, αν είναι αυτόματο ή σε αναμονή κάποιας κατάστασης.

β) το μέγεθος της λειτουργικότητας στην καθημερινότητα

γ) το κοινωνικό και οικογενειακό πλαίσιο και παράγοντες που ενισχύουν την ψυχοπαθολογία.

δ) η ιδιοσυγκρασία, αντίδραση στον αποχωρισμό, η αντίδραση στους ξένους, οι παιδικοί φόβοι.

ε) η ύπαρξη θετικού οικογενειακού ιστορικού για αγχώδη διαταραχή.

Σύμφωνα με έρευνες, δύο είναι οι πιο βασικές ενδείξεις βάσει των οποίων το παιδί νιώθει έντονο άγχος: η τροποποίηση της συμπεριφοράς του και η υιοθέτηση συμπεριφορών παλινδρόμησης.

Ειδικότερα, τα παιδιά του δημοτικού τις περισσότερες φορές, όταν αντιμετωπίζουν αγχογόνες καταστάσεις, συνηθίζουν να «επιστρέφουν» σε συμπεριφορές μικρότερης ηλικίας, όπως φόβος όταν μένουν μόνα τους, ή συνηθίζουν να αντιδρούν με απόσυρση, δεν επιθυμούν να πάνε στο σχολείο, θεωρούν ότι δεν ενδιαφέρεται κανένας γι' αυτά.

Είναι υπερευαίσθητα στην κριτική, έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και εμφανίζουν ελλιπείς κοινωνικές δεξιότητες στην επαφή με τους συνομηλίκους

Τα παιδιά τα οποία έχουν την εγγενή προδιάθεση για έντονο άγχος, είναι πολύ ευάλωτα στις συνέπειες των συναισθημάτων που βιώνουν οι γονείς.

Τα παιδιά μπορούν και αντιλαμβάνονται και τα πιο μικρά σήματα που προδίδουν τα συναισθήματα των γονέων τους. Μερικοί φόβοι μεταδίδονται ασυνείδητα, με τη γενικότερη στάση μας ακόμη και με τους μορφασμούς μας και τις χειρονομίες μας.

Ορισμένες μελέτες έχουν επίσης αξιολογήσει την επίδραση του φύλου και της ηλικίας στην εκδήλωση και ανάπτυξη του άγχους σε πρώιμα στάδια.

Τα κορίτσια τείνουν να έχουν περισσότερα συμπτώματα ανησυχίας από τα αγόρια που αφορούν οποιαδήποτε μορφή άγχους. Αυτές οι διαφορές μεταξύ των φύλων μπορεί να εμφανιστούν νωρίς στην παιδική ηλικία, να αυξηθούν με την ηλικία και να παρατηρηθούν σε διαφορετικούς πληθυσμούς.

Όσον αφορά την ηλικία, μελετητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η μέση ηλικία εκδήλωσης για τις διαταραχές άγχους είναι τα 11 έτη, αλλά τα ευρήματα σχετικά με την ηλικία εμφάνισης είναι ασυνεπή.

Οι Κυριότερες αιτίες εμφάνισης άγχους και φοβίας:

• Γενετικοί παράγοντες: γενετική προδιάθεση προς το άγχος, όταν παρουσιάζονται ορισμένοι ψυχολογικοί ή κοινωνικοί παράγοντες, παράγοντες που συνδέονται με τη λειτουργία του εγκεφάλου & νευροβιολογικές διαδικασίες.
• Οικογενειακοί παράγοντες: αντιδράσεις οικογένειας στο στρες, φτωχή οργάνωση, υπερβολική εμπλοκή, αμφιθυμία στην οριοθέτηση, άγχος ή και φοβίες στους γονείς , υπερπροστασία, γονείς που εκδηλώνουν υπερβολικό άγχος, υπερβολικός έλεγχος, απόρριψη/ εχθρότητα, συγκρούσεις, διαφωνίες, λεκτική-σωματική βία, επιφυλακτικοί στη συμμετοχή του παιδιού σε εξωσχολικές δραστηριότητες, συγκρούσεις με παιδιά, τάση γονέων να αποφεύγουν τις δυσκολίες, επιμένουν στην επισήμανση κινδύνων, αρνητικές προσδοκίες (αμφιβάλλουν για ικανότητα παιδιών να ανταποκριθούν σε νέες συνθήκες) , μη έκφραση θετικού συναισθήματος- ζεστασιάς.

Η Θεραπεία -αντιμετώπιση των διαταραχών εξατομικεύεται ανάλογα με την ηλικία του παιδιού, την βαρύτητα της συμπτωματολογίας και την υπάρχουσα οικογενειακή κατάσταση.

Προτείνεται:

• Η ατομική ψυχοθεραπεία σε συνδυασμό με συμβουλευτική γονέων.
  Υψίστης σημασίας η σταθερή, υποστηρικτική παρουσία των γονέων δίπλα στο παιδί .
• Η ψυχοδυναμική ατομική ψυχοθεραπεία βραχεία και εστιασμένη στις αιτίες του άγχους.
• Ειδικές γνωσιακές στρατηγικές εξηγούν στο παιδί ότι οι φόβοι του δεν θα επαληθευθούν.
• Συμπεριφεριολογική παρέμβαση και τεχνικές χαλάρωσης, βοηθούν το παιδί να ελέγξει το άγχος του.
• Ψυχοεκπαίδευση γονέων και συνεργασία με το σχολείο.
• Ενίσχυση για αναζήτηση ενδιαφερόντων και επιθυμία δημιουργικότητας

Βασίζεται στην ιδέα ότι αυτά που νιώθουμε και αυτά που πράττουμε οφείλονται στον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε. Είναι ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους αντιμετώπισης του άγχους σε παιδιά καθώς τα βοηθά να προσδιορίσουν τον τρόπο σκέψης τους και να αναπτύξουν δεξιότητες προκειμένου να αντιμετωπίζουν αγχογόνες καταστάσεις

Κάποιες από τις τεχνικές διαχείρισης άγχους βασισμένες στη Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Θεραπεία είναι:

• Η Σκάλα του άγχους
• Το θερμόμετρο της σκέψης
• Το σταμάτημα της σκέψης
• Απόσπαση προσοχής
• Πέταξε τις σκέψεις σου μακρυά
• Αναζήτησε το θετικό
• Μαθαίνοντας να χαλαρώνουμε(μια αναπνοή, φανταστικές χαλαρωτικές εικόνες, το βρεγμένο σφουγγάρι, φυσική άσκηση, δραστηριότητες)
• Παιχνίδια µε κούκλες- γαντοκουκλες -παιχνίδια ρόλων
• Το στέµµα των σκέψεων

Πηγή: https://psychopedia.gr/agchodeis-diataraches-sta-paidia/

<<<Επιστροφή<